به گزارش روابط عمومی دانشگاه شهید باهنر کرمان، حجت الاسلام و المسلمین عباس حیدری گفت: در گستره حیات انسانی، دو عنصر «عدل و احسان» از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند به گونه‌ای که از ارکان پایداری آن محسوب می‌گردند، با این وجود در مواقع بحرانی که انسان‌ها در موضع چالش‌های اخلاقی قرار می‌گیرند، اجرای اصل احسان کارگشا است و بدون آن مسئله لاینحل می‌ماند. ایثار گذشت و فداکاری در مرتبه بالا و والای احسان قرار دارد، یعنی افرادی دوست دارند که دیگران در نعمت باشند، هر چند خودشان در محرومیت به سر برند و حتی حاضرند آنچه را دارند در اختیار غیر بگذارند و از منافع خود چشم بپوشند تا جایی که در وقت ضرورت از جان خود نیز برای مصالح دیگران بگذرند. عنوان ایثار از منظر اخلاق، فعلی ارزشمند، گرانبها و پسندیده است و این مهم، هم از جنبه آموزه‌های دینی و هم از جهت ارزش‌های انسانی فعلی اخلاقی است، امّا آنچه محل تأمّل است که ایثار و از خودگذشتگی از آن حیث که معروض احکام شرعی واقع می‌گردد.

وی افزود: این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی انجام پذیرفته است، تلاش دارد با نظر به منابع فقه اسلامی پاسخ‌های مستدل بیابد و حاصل آن است که گرچه فقها ایثار مثبت را فی نفسه و مطلقاً دارای حسن و مستحب می‌دانند، لکن به اطلاق وجوب شرعی آن قائل نیستند و تنها در مواضعی خاص ایثار مالی، آبرویی و جانی را واجب می‌دانند.

دکتر محمد حسین زاده گفت: نظام جامعه و انسان‌ساز اسلامی در گستره عقاید، اخلاق و احکام عملی با ارائه دستورالعمل‌های خود هدف بلند عبودیت خداوند را آرمان خود قرار داده است که بازنمود آن در سه حوزه حقیقت، طریقت و شریعت به منصه تحقق می‌رسد، در این پهنه تربیتی، نظام ارزش‌های اخلاقی، از نقشی محوری و تأثیرگذار برخوردار است به گونه‌ای که گستره حقیقت و عقاید و همین‌طور احکام عملی را معنا بخشیده و هویت می‌دهد و از میان عناوین فراوان این نظام اخلاقی و ارزشی، دو عنصر عدل و احسان از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند، عدل، قانونی وسیع، گیرا و جامع دارد که آسمان‌ها و زمین بدان بر پایند و به واسطه آن پایدار، لکن در مواقع بحرانی و استثنائی به‌تنهایی کارساز نیست و به تعبیر روشن‌تر در طول زندگانی انسان‌ها‌ مواقع حساسی پیش می‌آید که حل مشکلات به کمک اصل عدالت به‌تنهایی امکان‌پذیر نیست، بلکه نیاز به اجرای اصل احسان است که در مراتب بالای خود در قامت ایثار و گذشت و فداکاری جلوه‌گر است.

عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و الهیات دانشگاه در خصوص ماهیت ایثار گفت: ایثار دو معنا دارد؛ یا ملکه‌ای است که روح متّصف به آن و «سبب و علّت» فعل است و یا تجلّی آن ملکه است و «مسبّب و معلول»، آن عمل خارجی است و همچنین ایثار به حصر عقلی مراتبی دارد؛ ایثار در مال، ایثار در وجه و آبرو و ایثار جان که اوج ایثار است و البته این مراتب سه‌گانه در آموزه‌های دینی نیز مورد توجه و تذکّر است.

سپس حجت الاسلام والمسلمین عباس حیدری در موضوع قلمرو ایثار در نسبت با مقتضیات ادلّه فقهی بیان کرد: گرچه ایثار مثبت با نظر به ادلّه اوّلیه شرعی مطلقاً رجحان داشته و مستحسن است امّا انواع ایثار در شرایط و اوضاع گوناگون معروض احکام شرعی متفاوتی است به طور کلی در مقام ایثارگری و تزاحم بین نیاز ایثارگر و شخص نیازمند و با نظر به دلایل شرعی در ایثار مالی و آبرویی و در صورت اضطرار شخص نیازمند و مخیّر ماندن وی بین مرگ و زندگی، ایثار نسبت به وی نه تنها مستحب است بلکه به مرتبه وجوب می‌رسد، امّا در سایر صور و تخییر در ایثار یا ترک آن با نظر به ادلّه ثانوی، حکم اناطه به ملاک اقوی دارد که قوّت مناط در کدام طرف قرار می‌گیرد، طرف شخص ایثارگر یا شخص نیازمند، البته در همه این حالات به ادّله اوّلی، استحسان ایثار ثابت است، لکن در قلمرو ایثار حیات و جان اساساً دو دیدگاه وجود دارد؛ برخی فقها ادلّه ایثار را به استناد کتاب و سنّت و به اقتضای برخی از قواعد فقهی مقیّد دانسته و مانع ظهور اطلاق آنها می‌دانند، امّا در مقابل برخی دیگر از فقها، ایثار جانی را در موارد خاصّ نه تنها در حدّ استحباب می‌پذیرند، بلکه حکم به وجوب آن داده‌اند، مانند آنجا که حفظ اسلام و مقاصد شریعت یا حفظ نظام اسلامی و آنچه بدانها مرجوع است منوط به ایثار حیات و زندگانی است زیرا در این حالات مقتضی موجود و هرگونه مانع از تأثیر مفقود است.

سپس بهجت السادات حجازی عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و الهیات دانشگاه به عنوان ناقد اول و دکتر مهدی عباس‌زاده عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و الهیات دانشگاه به عنوان ناقد دوم کرسی علمی ترویجی با عنوان" ماهیت و قلمرو ایثار از منظر فقه الاخلاق" را مورد ارزیابی قراردادند.