مراسم بزرگداشت جلال آل احمد، روز شنبه 10 آذر ماه 97، در تالار اندیشه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه، برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، دکتر بصیری؛ معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه، در خصوص نثر فارسی دهه چهل جلال آل احمد گفت: جلال‌آل‌احمد تنها به تاریخ ادبیات و نثر فارسی متعلق نیست، بلکه به تاریخ اجتماعی و سیاسی دوران معاصر نیز تعلق دارد، ادبیات معاصر از دورۀ صادق هدایت یکباره یک جهشی پیدا کرد تا رسید به یک ادبیات سرخورده، غمگین و رنگ پریده، جای خود را به ادبیات ستیزنده، جهنده و ستیهنده و پرغوغای جلال آل احمد داد.

وی گفت: جلال آل احمد چکیده‌ای از تجربیات تلخ و شیرین یک نسل بود و آمیزه از تضادهای آن دوره بود.

معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه، در زمینه آثار جلال آل احمد گفت: مجموعه داستان که از زندگی مردم گرفته شد و با زبان مردم سخن می‌گوید می‌توان به (دید و بازدید، 1324ش؛- از رنجی که میبریم، 1326ش؛ سه تار، 1327ش؛- زن زیادی، 1331ش؛ اورازان، 1333ش؛- هفت مقاله، 1333ش؛ تاتنشینهای بلوک زهرا، 1337ش؛- سرگذشت کندوها، 1337ش؛ مدیر مدرسه، 1337ش؛- جزیرة خارک، دُرّ یتیم خلیج فارس، 1339ش؛- نون والقلم، 1340ش؛ سه مقالة دیگر، 1341ش؛- ارزیابی شتاب زده، 1344ش؛ خسی در میقات، 1345ش؛- نفرین زمین، 1346ش؛ کارنامة سه ساله، 1347ش؛- پنج داستان، 1350ش؛ یک چاه و دو چاله، 1356ش؛- در خدمت و خیانت روشنفکران، 1357ش؛- سنگی بر گوری، 1360ش؛ ولایت عزرائیل، 1363ش) که همگی اثری داستانی دارند اشاره کرد.

دکتر بصیری عنوان کرد: نثر غرب زدگی، یکی دیگر از آثار جلال آل احمد است، دیدگاه جلال آل احمد درباره غرب زدگی را شاید بتوان برجسته‌ترین نمود اندیشه اجتماعی او دانست که به جلال این امکان را می دهد به عنوان یک فرم نثرش را مطرح کند و خودش را به عنوان یک شخصیت فرمالیست در نثر داستانی این این دوره جا بندازد.

وی گفت: نگاه جلال به غرب عموما آسیب شناختی است و از منظر ورود غرب به ایران و آسیب‌هایی که ایران از آن نصیب‌اش شده است، به تحلیل این مسأله می‌پردازد. جلال عموما غرب را در این کتاب از منظر اقتصادی معرفی می‌کند. یعنی شامل همه ممالکی است که قادرند به کمک ماشین مواد خام را به صورت پیچیده‌تری درآورند و همچون کالایی به بازار عرضه کنند.او بر این اساس دنیا را به دو دسته سازنده و مصرف کننده ماشین تقسیم می‌کند. می‌توان گفت دریچه نگاه آل احمد به غرب بیش از آن که از مبادی هستی شناختی، معرفت شناختی و ارزش شناختی غرب باشد از دریچه توجه به تبعات غرب است.

دکتر بصیری تصریح کرد: در مجموع می‌توان گفت آل احمد غرب‌ستیز نیست بلکه غربزده ستیز است. به نظر او غرب زدگی عارضه‌ای است که از بیرون آمده و در محیطی آماده برای بیماری رشد کرده است. به نظر او ما باید شخصیت فرهنگی-تاریخی خودمان را در قبال هجوم ماشین حفظ کنیم و دچار خودباختگی فرهنگی نشویم.

  دکترمدبری درباره جلال آل احمد مطالبی را اینگونه بیان کرد: بعد از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران، آثار و کتاب‌های زیادی در باب جلال آل احمد نوشته شده است، کتاب "چشم برادر" توسط شمش آل احمد؛ برادر کوچکتر وی ، کتاب "عروق جلال" توسط سیمین دانشور؛ همسر جلال، کتاب "بنام دو برادر" به قلم محمد رضا کائیی و "یادنامه جلال" اثر علی دهباشی.

عضو هیأت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه در مورد سال تولد جلال الدین السادات آل احمد بیان کرد: دو سال قبل از اینکه سلسله قاجاریه، مزمل شود و دو سال قبل از اینکه سلسله پهلوی روی کار آید، در یک خانواده کاملا مذهبی و سنتی متولد شد و سال 1348 شمسی، هم از دنیا رفت.

دکتر مدبری با اشاره به دوره نسبتا کوتاه زندگی جلال آل احمد گفت: زندگی جلال را می توان به چند دوره تقسیم کرد، «دوره کودکی و نوجوانی» و «دوره مربوط به سال 1322 تا پیش از کودتا 1332» و «دوره بعد از کودتا تا پایان عمر».

عضو هیأت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه در مورد زندگی و آثار جلال آل احمد تصریح کرد: نکته مهم زندگی او یک طیف رنگارنگ، بسیار مختلف است، افکار مذهبی روشن و روشن فکری مذهب، مارکسیسم و کمونیستی، تفکرات سوسیالیستی، همگی در زندگی او نقش داشته و افکارش به سمت و سوی کمال پیش می‌رفته است.

دکتر مدبری افزود: از سال 1302 تا 1348 در کمتر از نیم قرن، گرایش و مسائل فرهنگی و اجتماعی در تاریخ خودمان داریم که بر جوانان آن دوران و آل احمد اثرهای مستقیم و گاهی هم کوتاه و زود گذر داشته است، چندین جریان وجود دارد که یکی از آن جریان‌ها ناسیونالیسم و ملی گرایی است که ابعاد مختلف دارد، یک بعد آن همان حکومت پهلوی است (که بر سر کار آمد، و دیدگاه دیگری در این مبحث داشت آن مجد و عظمت خواهی‌هایی که در این نوع نگاه می‌دیدند که تقویت می شد در دوران طولانی رضاخان و رضاشاه بیشتر و دوره پهلوی دوم ادامه داشت) و از بعد دیگر جنبه های ناسیونالیستی دیگری بود که در اواخره دهه 20 با ملی شدن صنعت نفت و تشکیل احزابی مانند جبهه ملی دیدگاه های ملی به طرقی دیگری مطرح شد که جلال بیشتر  تحت تاثیر جریان دوم است.

عضو هیأت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی از مسائل دیگری که در این دوره‌ها گفت: مجموعه گرایش و تفکرات و مباحث فرهنگی است که حول مسأله مذهب و دین مطرح است که خودشان یک طیف هستند، از اصلاح گری‌دینی و روشن فکری‌دینی، لایئسم در دهه‌های مختلف بوده طبعا خیلی از این مباحث از نظر حکومتی هم مقبول می افتاد. یکی دیگر از گرایش‌ها و جریانات مسأله ماتریالیزم، مارکسیسم و بحث‌های کمونیستی است و گرایش بعدی سوسیالیستی که مورد علاقه روشنفکران بود.

دکتر مدبری اظهار کرد: مسأله غرب زدگی با روی کار آمدن دوران مدرن و پهلوی همه چیز عوض شد از فبیل بناها، غذا، لباس، تغییر پیدا کرد که هم جنبه مثبت و منفی دارد، که آل احمد در سال‌های آخر عمر تلاش می‌کرد به جای نوشتن رمان به این مبحث بپردازد و انتقاد کند.

وی بیان کرد: دوران کودکی از سال 1302 در یک خانواده اصالتان طالقانی که به کرمان مهاجرت داشتند همگی روحانی که پدرش از روحانیون بازار بودند. جلال آل احمد در زمان جنگ جهانی دوم  دوران طلبگی را در نجف گذراند که در این دوران تحت تاثیر بعضی از اندیشه‌های اصلاح‌گری دین قرار گرفت که گرایش‌های مختلفی مطرح کرد که یکی از این گرایش‌ها آثار احمد کسروی بود که در زمینه تاریخ و مشروطه، آذربایجان و خوزستان و در زمینه تاریخ و مباحث زمین شناسی فردی درجه یک بود، تغییراتی در آن بوجود آمده بود به سمت و سویی می رفت که آیین جدید و ایرانی را احیاء کند و خودش بشود قطب آن آیین و آثاری در مدح دین اسلام در مدح تشیع و مدح چیزهایی که به نظرش برای کشور مناسب نیست.

عضو هیأت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خاطر نشان کرد: جلال آل احمد در دوره دوم که از سال 1322  وارد دانشگاه شد در رشته ادبیات و علوم انسانی مشغول به تحصیل شد و در دوره دانشگاهی تصمیم گرفت وارد حزب توده شود، در آن زمان جلال 21 سال بیشتر نداشت که به سرعت رشد کرد و دو سال بعد سر دبیر نشریه ماهنامه مردم شد که این روند تا سال 1326 ادامه داشت. آل احمد یک سال بعد به همراه مظفر بقایی سیاست مدار آن دوران و عده‌ای دیگر وارد حزب زحمت‌کشان شد که دیدگاه آنها سوسیالیستی بود و روزنامه شاهد، به جلال آل احمد واگذار شد.

دکتر مدبری عنوان کرد: آثار عمده و اولیه جلال آل احمد که در دهه 20 انجام شد. مرحله بعد دوران جلال بعد از کودتا است، از سال 1332 تا سال 1348 وارد هیچ دسته و گروه حزبی نشد و در این مدت بیشتر به سفر خاص و شرایط زندگی مردم پرداخت و مطالعات اجتماعی انجام داد و کتاب های، اورازان، 1333ش، تاتنشینهای بلوک زهرا، 1337ش ، جزیرة خارک، دُرّ یتیم خلیج فارس، 1339ش را منتشر کرد و در سفر به اسرائیل، کتاب ولایت عزرائیل، 1363ش، در سال 1345 به حج سفر کرد و در بازگشت کتاب خسی در میقات را نوشت.

  در پایان این مراسم، شرکت کنندگان عکس یادگاری گرفتند.

    کدخبر: 1168407

خبرنگار: علیرضا محی آبادی نژاد

عکاس: اکبر خالقی