مصاحبه اختصاصی با دکتر جعفر ذوالعلی رئیس آزمایشگاه مرکزی دانشگاه شهید باهنر کرمان

  • تاریخ انتشار : // - 09:17
  • تعداد بازدید : 87
  • زمان مطالعه : 14 دقیقه

مصاحبه اختصاصی با دکتر جعفر ذوالعلی رئیس آزمایشگاه مرکزی دانشگاه شهید باهنر کرمان

در ادامه متن مصاحبه با رئیس آزمایشگاه مرکزی دانشگاه شهید باهنر کرمان آمده است:

  • لطف بفرمایید خود را در چند پاراگراف معرفی کنید؟
  • بنده جعفر ذوالعلی استادیاردانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان، فارغ التحصیل مقطع دکتری در رشته بیوتکنولوژی گیاهی و مسئول آزمایشگاه پژوهشی و تحقیقات کاربردی (مرکزی) دانشگاه هستم.
  • -لطفا آزمایشگاه مرکزی دانشگاه شهید باهنر را معرفی فرمایید.
  • دانشگاه شهید باهنر کرمان اولین دانشگاه ایران است که در سال 1387 با هدف ایجاد حداکثر بهره‌وری از تجهیزات آزمایشگاهی فناوری بالا اقدام به تاسیس آزمایشگاه مرکزی کرد. این آزمایشگاه که در آغاز با عنوان مرکز میکروسکوپ الکترونی شروع بکار کرد، اکنون با عنوان آزمایشگاه پژوهشی و تحقیقات کاربردی در چارت رسمی دانشگاه قرار دارد و با بهره‌مندی از بیش از 25 دستگاه فناوری بالا از بهترین برندهای جهانی یکی از پیشرفته‌ترین آزمایشگاههای مرکزی دانشگاههای کشور است. این آزمایشگاه که قطعا از لیاقت جایگیری در بین ده آزمایشگاه مرکزی برتر کشور برخوردار است، طی یک دهه گذشته مسیری طولانی را برای نصب و راه‌اندازی و افتتاح زنجیره کامل و تجاری سازی خدمات خود طی کرده است. در حال حاضر آزمایشگاه مرکزی از شش واحد فعال و یک واحد در حال راه اندازی برخوردار است.
  • واحد میکروسکوپ: شامل دستگاه‌های میکروسکوپ الکترونی TEM، میکروسکوپ نوری مانیتورینگ و بینوکولار مانیتورینگ.  
  • واحد کروماتوگرافی: شامل دستگاه‌های GC، GC-MS و Ion chromatograph.  
  • واحد آنالیز عنصری: شامل دستگاه‌های CHNS، ICP-OES و AA.  
  • واحد خواص مواد: شامل دستگاه‌های FTIR، DLS، Contact angle و بزودی اسپکتروفتومتر UV-visible.
  • واحد آنالیز حرارتی: شامل دستگاه‌های STA، HP-DSC، DMA و دیلاتومتر.  
  • واحد علوم زیستی: شامل کوره 1100 درجه، آون خلاء، آون و انکوباتور، سانتریفیوژ، تجهیزات PCR و الکتروفورز، هود لامینار فلو، مجموعه‌ای از دستگاه‌های آماده سازی نمونه و بزودی سه دستگاه فریزدرایر، بمب کالریمتر و آمینو اسید آنالایزر.  
  • واحد آنالیز مواد سرامیکی و نسوز (در حال راه اندازی): شامل دستگاه‌های RUL، CIC، PCE، HMOR، TCT و کوره 2400 درجه سانتیگراد.    
  • طی سه سال گذشته با وجود تمام مشکلاتی که در روند راه‌اندازی خدمات آزمایشگاه مرکزی وجود داشته است، این آزمایشگاه نهایت سعی خود را بکار بسته است که حداکثر استفاده ممکن از خدمات فعال آزمایشگاه صورت پذیرد و خدمات مناسبی به متقاضیان محترم ارائه شود. آزمایشگاه مرکزی طی سه سال گذشته با بضاعت دستگاه‌های فعال خود بیش از 9000 مورد آزمایش را به انجام رسانده و نتایج را به متقاضیان ارائه کرده است.  
  • -پیرامون برخی انتقادات و نظرات پیرامون آزمایشگاه پژوهشی و تحقیقات کاربردی (مرکزی) ،دقت و کیفیت نتایج آزمایشگاه مرکزی را چگونه ارزیابی می کنید؟
  • چنان که ذکر شد، دستگاه‌های مستقر در آزمایشگاه مرکزی دانشگاه تماما از پیشرفته ترین انوع و مربوط به برندهای برتر جهانی و با کیفیت و حساسیت بسیار بالا هستند و سرویس و نگهداری و تامین مواد و وسایل مصرفی این دستگاه‌ها با هزینه قابل توجهی انجام می شود. کیفیت و حساسیت اغلب دستگاه‌ها بطور مرتب با استفاده از محلول ها و مواد استاندارد ویژه هر دستگاه چک می شود و به محض مشاهده اشکال در عملکرد یک دستگاه، آن دستگاه از سرویس خارج گردیده و سرویس می شود. در حال حاضر، خدمات آزمایشگاه مرکزی توسط یک نفر عضو هیات علمی دکتری رشته معدن، یک نفر پژوهشگر پسادکتری شیمی آلی و یک نفر دانشجوی دکتری نانوشیمی (دانشجوی نمونه کشوری سال 1397) ارائه می‌شود که از مهارت و تخصص بسیار مطلوبی در تشخیص ماهیت آزمایشات و کار با دستگاه‌ها برخوردارند. بزودی مدیر فنی آزمایشگاه که یکی از ممتازترین کارشناسان دانشگاه و با مدرک دکتری مواد است نیز با پایان دوره مرخصی ایشان مجددا به این جمع اضافه خواهد شد. لذا، جز در برخی موارد تصادفی، نتایج آزمایشات آزمایشگاه مرکزی با مطمئن ترین کیفیت و با تکرارپذیری بسیار خوب ارائه می شود. با اینحال توجه به چند نکته مهم ضروری است.
  • در مواردی متقضیان محترم عدم انطباق نتایج ارائه شده با انتظارات خود را دلیل عدم اطمینان به نتایج آزمایشگاه مرکزی ابراز می‌نمایند که چنین صحبتی با روح پژوهش در تضاد است.
  • اشراف فرد متقاضی به آزمایشی که قرار است برای نمونه اش تقاضا کند و دستورالعملی که به آزمایشگاه ارائه می‌دهد و همچنین کیفیت نمونه تحویل شده به آزمایشگاه بر نتایج آزمایش به شدت تاثیرگذار هستند.
  • کالیبراسیون و تنظیم الزامات برای ارائه خدمات آزمایشگاه بر اساس استاندارد 17025 امری ویژه و مشمول صرف هزینه بسیار زیاد است و عمدتا در مورد آزمایشاتی توجیه دارد که طرف درخواست کننده مشمول اعمال اجباری استاندارد 17025 بوده و حاضر به پرداخت تعرفه ویژه برای آزمایش نمونه های خود باشد. این موضوع بطور عام در آزمایشگاه‌های مرکزی کشور صادق است. 
  • -کیفیت نگهداری دستگاه‌ها و تجهیزات آزمایشگاه مرکزی را تشریح نمایید.
  • با توجه به هزینه قابل ملاحظه تعمیر و بازراه اندازی دستگاه‌ها در صورت خراب شدن، همواره سعی شده است که  مراقبت حداکثری اعمال شود و تمامی اصول استفاده از آنها رعایت شود. به همین دلیل است که به محض مشاهده اشکال در عملکرد یک دستگاه، آن دستگاه از سرویس خارج و برای سرویس دوره ای آن اقدام می‌شود. به دلیل محدودیتهای دانشگاه برای تامین نیروی کارشناسی مناسب، آزمایشگاه مرکزی در یک بازه زمانی دوساله (اواسط سال 1394 تا اواسط سال 1396)  از چند نفر دانشجوی دکتری دانشگاه برای اوپراتوری دستگاه‌ها استفاده کرد. دانشجوهای انتخاب شده از بهترین‌های حوزه تحصیلی خود بودند و با نظارت کامل مدیر فنی آزمایشگاه به فعالیت می پرداختند. بحمدالله در آن مقطع زمانی سرویس دهی بسیار مطلوبی توسط این دانشجویان انجام شد و هیچگونه مشکل یا نقصی که ناشی از خطای پرسنلی باشد در آزمایشگاه بروز نیافت. اکنون فقط برای اوپراتوری دو دستگاه کروماتوگرافی از یک نفر دانشجوی دکتری شیمی استفاده می شود که از سابقه و مهارت بسیار مناسبی برخوردار است. 
  • -چرا برخی خدمات دستگاهی مسکوت مانده‌اند؟
  • نصب، راه اندازی، سرویس و نگهداری تعداد زیادی دستگاه فناوری بالا نیازمند پیگیری‌های متعدد و صرف هزینه قابل توجه است که گردش کار اداری گسترده، محدودیت‌های مالی دانشگاه و در برخی موارد محدودیت‌های ناشی از تحریم کشور نیز بر این روند تاثیرگذار است. با این‌حال در طی سال های گذشته بسیاری از امور مربوط به راه اندازی زنجیره خدماتی کامل آزمایشگاه مرکزی به انجام رسیده است و با عنایت ویژه ای که جناب آقای دکتر نظام آبادی پور طی یک و نیم سال اخیر به موضوع راه اندازی کامل آزمایشگاه مرکزی دارند، بزودی زنجیره کامل خدمات آزمایشگاه مرکزی به بهره برداری خواهد رسید. مسکوت ماندن بخش مهمی از خدمات آزمایشگاه یکی از دلایل مهم عدم انطباق عملکرد مالی و بهره‌وری آزمایشگاه مرکزی با انتظاراتی است که از آزمایشگاهی با این تعداد تجهیزات پیشرفته می رود. با تکمیل فرایند راه اندازی خدمات آزمایشگاه که بزودی با خاتمه راه اندازی دستگاه‌های با تعرفه بالا و کاربرد خدمات صنعتی محقق خواهد شد، برنامه های بازاریابی برون دانشگاهی خدمات آزمایشگاه و تامین الزامات ضروری برای فعالیت در حوزه‌های تجاری عملی خواهد شد که نقش بسزایی در افزایش درآمد آزمایشگاه مرکزی خواهد داشت.
  • -در مورد پولی بودن و تعرفه خدمات آزمایشگاه مرکزی دانشگاه صحبتی دارید؟
  • اینجانب چند سال قبل طی نامه شماره 202660 مورخ 30آذرماه94 دلایل پولی بودن خدمات آزمایشگاه مرکزی را به استحضار اصحاب دانشگاه رسانده ام و در آن نامه ذکر شده است که تعیین تعرفه و پولی بودن خدمات این آزمایشگاه و سایر آزمایشگاه‌های مرجع دانشگاه نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت و مورد تاکید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان یکی از شاخص‌های کارآمدی دانشگاه در حوزه پژوهش و فناوری است. تعرفه خدمات آزمایشگاه مرکزی بر اساس تصمیم ابلاغی هیات امنای دانشگاه موضوع نامه شماره 252642/111 مورخ 21 اسفندماه 95 رئیس محترم دانشگاه به میزان 70 تا 100 درصد تعرفه خدمات متناظر در آزمایشگاه مرکزی دانشگاه تهران تعیین می گردد. تعرفه خدمات آزمایشگاه مرکزی عمدتا از تعرفه این خدمات در سایر دانشگاهها و شرکتهای خصوصی بطور محسوس کمتر است. این در حالی است که برای اعضای هیات علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید باهنر کرمان بطور متوسط 30 درصد تخفیف نیز لحاظ می گردد و پیگیریهای متعددی برای تخصیص تخفیفات ویژه شبکه آزمایشگاهی فناوریهای راهبردی نیز برای این عزیزان انجام می شود. همچنین آزمایشگاه مرکزی دانشگاه تنها آزمایشگاهی است که اعضای هیات علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه می توانند از خدمات آن بصورت نسیه بهره مند شوند. با این‌حال شایسته است که دستگاه‌های مستقر در آزمایشگاه مرکزی دانشگاه تماما از پیشرفته ترین انوع و مربوط به برندهای برتر جهانی و با کیفیت و حساسیت بسیار بالا هستند. این موضوع سبب شده است که هزینه سرویس و نگهداری و تامین مواد و وسایل مصرفی این دستگاه‌ها نسبت به بسیاری از دستگاه‌های متناظر بسیار بیشتر بوده و بر تعیین تعرفه دستگاه‌ها موثر باشد. مدیریت آزمایشگاه همواره سعی کرده است که استفاده از خدمات آزمایشگاه مرکزی برای اهالی دانشگاه باهنر کاملا مقرون به صرفه باشد.
  • با یک مثال ملموس برایتان توضیح می دهم که بخش اعظم خدمات آزمایشگاه مرکزی برای اهالی دانشگاه شهید باهنر کرمان، نه تنها رایگان، بلکه فراتر از رایگان است. یک نمونه آنالیز دستگاه CHNS را در نظر بگیرید. در حال حاضر تعرفه این دستگاه برای یک نمونه مبلغ 100 هزار تومان است که با 30 درصد تخفیف به قیمت 70 هزار تومان به اعضای هیات علمی و دانشجویان دانشگاه ارائه می‌شود. این در حالی است که این دستگاه برای آنالیز هر نمونه حدود 50 تا 70 هزار تومان فقط مواد و وسایل مصرفی به مصرف می رساند. حال اگر هزینه استهلاک دستگاه، سرویس و نگهداری، دستمزد نیروی انسانی و زیرساختهای فنی و تاسیساتی را به این هزینه اضافه کنیم، مبلغی که برای یک نمونه توسط متقاضی پرداخت می شود کمتر از نصف هزینه واقعی خدمت ارائه شده است و در اینجا دانشگاه نیز دارد همین مقدار را از جیب خود هزینه می کند. در نظر داشته باشید که همین مبلغ را هم دانشجویان محترم می توانند به‌صورت نقد پرداخت نکنند و با اعلام بدهکاری در سیستم گلستان تا زمان فارغ‌التحصیلی برای تسویه حساب با آزمایشگاه مرکزی فرصت خواهند داشت. به همین دلیل است که فعالیت آزمایشگاه مرکزی ما تا کنون به هیچ عنوان بهره ورانه نبوده است. هرگز کسب درآمد از محل خدمات درون دانشگاه به عنوان یک راهکار مطرح نشده است، بلکه معاونت محترم پژوهشی بنده را موظف کرده است که ضمن ارائه خدمات حداکثری به متقاضیان درون دانشگاه، از طریق افزایش سهم خدمات برون دانشگاهی موجبات افزایش بهره وری آزمایشگاه مرکزی دانشگاه را فراهم کنم تا با توجه به هزینه قابل توجه تاسیس، راه اندازی، حفظ و پشتیبانی این آزمایشگاه، امکان تداوم فعالیت آن برای دانشگاه میسر باشد.  
  • -آیا موارد نارضایتی یا شکایت افراد نسبت به عملکرد آزمایشگاه مرکزی به شما منعکس می شود (یا شده است)؟ در این رابطه چه صحبتی دارید؟
  • بنده معتقدم که آزمایشگاه مرکزی ما در حال حاضر با کمتر از 50 درصد توان خود در حال کار است و خودم رو هم موظف‌ترین فرد می دانم برای اینکه فعالیت های بالفعل این آزمایشگاه در کوتاهترین زمان ممکن به قابلیت‌های بالقوه آن نزدیک شود. با همین شرایط موجود در سال جاری تا کنون تعداد 1900 نمونه را برای بیش از 390 نفر متقاضی آنالیز کرده است. تعداد گلایه‌ها و شکایاتی که بصورت رسمی یا غیر رسمی به آزمایشگاه منعکس شده است، کمتر از ده مورد بوده است. نمی‌خواهم از این آمار استنباط کنم که عملکرد آزمایشگاه بلا اشکال است، اما می‌توانم بگویم که مطلوب است. البته از ابتدای سال آینده سازوکار نظرسنجی مشتریان در آزمایشگاه اجرا خواهد شد و سطح رضایتمندی متقاضیان از کیفیت خدمات بطور مستند در دسترس خواهد بود.
  • از عزیزان متقاضی خدمات آزمایشگاه مرکزی به ویژه دانشجویان عزیز استدعا دارم چند نکته را مد نظر قرار دهند تا انشاالله بتوانند بهترین استفاده ممکن را از امکانات آزمایشگاه مرکزی داشته باشند.
  • کارشناسان آزمایشگاه مرکزی ساعات مشخصی را در هفته به مشاوره تخصصی اختصاص داده اند که برنامه آن در وبسایت و تابلوی اعلانات آزمایشگاه موجود است. لطفا قبل از اینکه نمونه خود را به آزمایشگاه تحویل دهند، اگر نسبت به کار خود ابهام دارند با مراجعه حضوری به کارشناس مربوطه ابهام خود را برطرف نمایند.
  • هر یک از دستگاه‌های آزمایشگاه از شرایط و برنامه کاری خاص خود برخوردار است و عزیزان بایستی در هنگام تحویل نمونه از این موضوعات اطلاع حاصل کنند و به شرایط لازم عمل کنند.
  • فرم تحویل نمونه را به دقت پر کنند و اطلاعات لازم و تکمیلی مربوط به نمونه‌ها و آزمایشات مورد نیاز خود را به‌وضوح در این فرم ذکر کنند.
  • اگر کارشناس آزمایشگاه با ارائه توضیحات تخصصی و یا بر اساس آنالیز نمونه اول شما، انجام آنالیز را با امکانات موجود آزمایشگاه میسر ندانست، لطفا اصرار به انجام آنالیز به هر نحو ممکن نداشته باشید، زیرا در اینصورت هزینه آزمایشات از شما دریافت خواهد شد، حتی اگر نتایج حاصله مطلوب شما نباشد. همچنین، اگر از نتیجه آنالیز انجام شده رضایت ندارید، نتایج خود را از آزمایشگاه تحویل نگیرید. در اینصورت به هیچ عنوان وجهی از شما دریافت نخواهد شد.
  • بروز مشکل ناگهانی در فعالیت تجهیزات فناوری بالا و خروج دستگاه از سرویس برای بازبینی یا تعمیر امری کاملا بدیهی است و نه در این آزمایشگاه بلکه بر حسب اتفاق در هر آزمایشگاه دیگری ممکن است رخ دهد.
  • عزیزان بایستی به عنوان متقاضی دریافت خدمات آزمایشگاهی از حداقل اطلاعات تئوری در رابطه با آزمایشی که قرار است انجام دهند، برخوردار باشند. بدون اطلاعات پایه ضروری در مورد کاری که قرار است درخواست کنید، به آزمایشگاه مراجعه نفرمایید! عدم آگاهی لازم فرد متقاضی مانعی مهم برای برقراری ارتباط موثر با کارشناس آزمایشگاه و در نهایت عدم رضایت قطعی وی از آزمایشگاه خواهد بود.    
  • اگر به هر دلیل از آزمایشگاه مرکزی شاکی شدید و پس از طرح شکایت خود با پاسخ قانع کننده از طرف مسئول آزمایشگاه مواجه نشدید، برای طرح شکایت خود سلسله مراتب را رعایت کنید. منظور از رعایت سلسله مراتب این است که موضوع را با استاد راهنمای خود مطرح کنید و از وی بخواهید که نسبت به رفع مشکل پیش آمده اقدام نماید. مطمئن باشید که ورود استاد راهنما به موضوع، برای حل یا رفع مشکل شما کافی خواهد بود. لذا اگر مثلا از عملکرد دستگاه TEM ناراضی هستید، کافی است از استاد راهنمایتان بخواهید که پیگیری کند. نیاز نیست که با انتشار گسترده برداشتهای شخصی خود در فضای مجازی و بطور مستقیم خطاب به ریاست یا معاونت محترم دانشگاه، آزمایشگاه مرکزی را به توپ ببندید. مضرات اینگونه طرح شکایت کردن، از محاسن آن بسیار بیشتر است. این موضوع در مورد عدم رضایت احتمالی شما از همه واحدهای دانشگاه صادق است.
  • -اگر صحبت خاصی باقی مانده است، بفرمائید.
  • ضمن مراتب تشکر از روابط عمومی محترم دانشگاه بابت فرصت ارزشمندی که در اختیار آزمایشگاه مرکزی قرار دادید، از همه اهالی تحقیق و پژوهش در دانشگاه شهید باهنر کرمان دعوت می کنم که به آزمایشگاه مرکزی دانشگاه سر بزنند و سعی کنند که نهایت استفاده ممکن را از تجهیزات ارزشمند، خدمات و تسهیلات این آزمایشگاه داشته باشند. حداقل فایده‌ای که افزایش حضور شما برای آزمایشگاه مرکزی خواهد داشت این است که اشکالات و نقایص موجود در کار آن سریعتر نمودار می شود و رفع آنها از توجیه لازم برخوردار می گردد. از اواسط سال قبل، ساعات مشخصی در هفته به عنوان وقت بازدید آزاد برای عموم در نظر گرفته شد و این موضوع بارها به صورت‌های مختلف اطلاع رسانی شد. اما متاسفانه این اقدام ارزشمند در دانشگاهی که چند صد نفر عضو هیات علمی و چند هزار نفر دانشجوی تحصیلات تکمیلی دارد، با استقبال بسیار دلسرد کننده ای همراه شد. امیدورام پس از این مصاحبه، اقبال آزمایشگاه مرکزی در نزد دوستان، بیشتر شود.
کلمات کلیدی
رضا میمند
خبرنگار :

رضا میمند

نظرات

0 نظر برای این مطلب وجود دارد

نظر دهید