به گزارش روابط‌عمومی دانشگاه شهید باهنر کرمان، به همت مرکز کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره دانشگاه، کرسی علمی - ترویجی با عنوان " بررسی و نقد دیدگاه نصیریه پیرامون احباط اعمال" به دبیری دکتر فاطمه عرب و با ارائه دکتر معصومه سعید اعضای هیئت علمی دانشکده حقوق و الهیات روز چهارشنبه 23 مهرماه ۱۴۰۴ در سالن کنفرانس بخش معارف تشکیل شد. 

دکتر معصومه سعید اعضای هیئت علمی دانشکده حقوق و الهیات در ابتدا در خصوص معنی احباط افزود: احباط در لغت به معنای باطل شدن و از بین رفتن پاداش اعمال نیک به سبب ارتکاب گناه است. این مسئله یکی از مباحث بنیادین در حوزه کلام اسلامی به شمار می‌آید و پرسش اصلی آن این است که آیا اعمال نیک و بد انسان بر یکدیگر تأثیر گذاشته و موجب تغییر در ثواب و عقاب او می‌شوند یا خیر که در میان فرق‌ مختلف اسلامی، درباره امکان احباط و چگونگی آن اختلاف نظر وجود دارد.

وی خاطرنشان کرد: نصیریه بر این باورند که انکار ولایت و امامت، موجب حبط کامل اعمال و سقوط انسان به مرتبه کفر می‌شود و چنین فردی در عذاب‌های مکرر و جاودانه گرفتار خواهد شد.

 دکتر معصومه سعید گفت: مبنای این عقیده در اندیشۀ نصیریه، اعتقاد به الوهیت امام علی(ع) و حلول جزئی از ذات الهی در وجود اوست؛ از این‌رو منکر ولایت، در نظر ایشان، منکر خداوند به شمار آمده و تمامی اعمالش بی‌ثمر تلقی می‌شود. همچنین نصیریه با پذیرش اندیشه تناسخ، عذاب اخروی را به صورت تداوم تناسخ‌های دردناک و متوالی تفسیر کرده‌اند.

بررسی تطبیقی دیدگاه نصیریه با دیدگاه امامیه نشان می‌دهد که هرچند امامیه نیز حبط عمل را در مواردی مانند ارتداد می‌پذیرد، اما آن را به صورت کلی و مطلق آن‌گونه که نصیریه می‌گویند قبول ندارد. امامیه بر اساس اصل عدل الهی، تناسخ را با معاد ناسازگار دانسته و معتقد است انکار ولایت، هرچند گناهی بزرگ است، لزوماً موجب خروج از دایرۀ اسلام و عذاب جاودانه نمی‌شود.

در مجموع، می‌توان گفت دیدگاه نصیریه در باب احباط، بازتابی از غلو در مسئلۀ امامت و تأثیرپذیری از باورهای فلسفی و عرفانیِ بیرون از متن اسلام است. این باور، در بستر شرایط اجتماعی و سیاسی خاصِ قرون اولیه اسلامی و واکنش به فشارهای عقیدتی شکل گرفته و در نهایت به تکوین عقایدی منحصربه‌فرد و افراطی در میان پیروان نصیریه انجامیده است.

در پایان، حجت‌الاسلام‌ والمسلمین حسن علیدادی امام جمعه کرمان و عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و الهیات و حجت‌الاسلام ‌والمسلمین حسن عسکری مسئول دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه به‌عنوان ناقدان علمی، کرسی با عنوان " بررسی و نقد دیدگاه نصیریه پیرامون احباط اعمال" را مورد نقد و بررسی قرار دادند.